Pluot ® (interspecifieke pruim)

Naamgeving en herkomst

De naam Pluot ® (spreek uit als: ploe-ot) is een geregistreerde merknaam voor een fruitsoort die pas rond 1990 werd geïntroduceerd door het veredelingsbedrijf Zaiger’s Genetics in Modesto (Californië).

De Pluot ® is geen zelfstandige botanische soort, maar een complexe soortkruising tussen Japanse pruim (Prunus salicina) en abrikoos (Prunus armeniaca). De soortkruising is door Zaiger’s Genetics via natuurlijke weg tot stand gebracht; er zijn derhalve geen moderne technieken voor genetische modificatie toegepast. De naam Pluot ® is een samentrekking van de Engelse namen voor pruim (plum) en abrikoos (apricot).

Bij de Pluot ® is meer dan 50% van het erfelijke materiaal afkomstig van de Japanse pruim. Bij de meeste Pluot-rassen is het erfelijke aandeel van de Japanse pruim door terugkruisen 75% of zelfs 87½%, waardoor het erfelijke aandeel van de abrikoos derhalve nog slechts beperkt is. De Pluot ® wordt ook wel aangeduid met de term “interspecifieke pruim”. De term interspecifiek wil zeggen dat de plant tussen twee species, ofwel botanische soorten, in staat.

Voor zover wij weten, heeft de Pluot ® nog geen zelfstandige wetenschappelijke naam. Vooralsnog zullen we het dus moeten doen met een wetenschappelijke weergave van de stamboom, bijvoorbeeld:
Prunus salicina x (Prunus salicina x Prunus armeniaca).

Naast de Pluot ® bestaan er nog andere soortkruisingen tussen Japanse pruim en abrikoos. De meest eenvoudige soortkruising, waarbij beide ouders exact 50% van het erfelijke aandeel aan de kruising hebben geleverd, staat bekend onder de naam Plumcot. Een meer complexe soortkruising, waarbij de abrikoos meer dan 50% van het erfelijk aandeel heeft geleverd, staat bekend onder de naam Aprium ® (een samentrekking van de Engelse woorden ‘apricot’ en ‘plum’) en werd tevens door Zaiger’s Genetics op de markt gebracht. De Aprium ® wordt ook wel aangeduid als een “interspecifieke abrikoos”.

Overigens zijn er door andere veredelingsbedrijven inmiddels ook interspecifieke pruimen, soortgelijk aan de Pluot ®, op de markt gebracht. Deze mogen echter formeel niet de naam Pluot ® dragen, omdat deze naam merkenrechtelijk is beschermd door Zaiger’s Genetics en dus (op juridische gronden) alleen is voorbehouden voor de door hen ontwikkelde interspecifieke pruimen.
Om dergelijke perikelen omtrent naamgeving te vermijden, hebben sommige producenten in de Verenigde Staten besloten om alle interspecifieke rassen onder de verzamelnaam “Plumcot” te gaan verhandelen, ongeacht de vraag welk aandeel de Japanse pruim danwel de abrikoos in het erfelijke materiaal heeft bijgedragen en -mogelijk nog belangrijker- ook ongeacht de vraag van welke veredelaar het ras afkomstig is. Bovendien was niet iedereen in de Amerikaanse steenfruitindustrie gelukkig met de keuze voor de naam Pluot ®, louter omdat de naam volgens sommigen marketingtechnisch bezien niet goed genoeg klinkt.

Met de keuze van sommige producenten om alle interspecifieke rassen onder de naam “Plumcot” te gaan verhandelen, betekent dit dus ook dat deze naam daarmee niet langer exclusief wordt gebruikt voor kruisingen waarbij de Japanse pruim en de abrikoos beiden exact 50% aan de kruising hebben bijgedragen. Ook hiermee wordt het er qua naamgeving derhalve niet overzichtelijker op……….

Voor zover bij ons bekend is, bestaan er géén soortkruisingen tussen de gewone Europese cultuurpruim (Prunus domestica) en de abrikoos. Hiervoor is de afstand tussen deze twee soorten in genetisch opzicht te groot. De genetische afstand tussen de Japanse pruim en de abrikoos is kleiner, waardoor de Pluot ®, de Plumcot en de Aprium ® wel tot stand konden komen.
Er bestaat wel een pruimenras met de naam ‘Aprimira’ (welke ook wel wordt verkocht als ‘Aprikola’, ‘Miracose’ of ‘Apribelle’), waarvan beweerd wordt dat dit een soortkruising betreft tussen Europese cultuurpruim en abrikoos. Dit blijkt echter onjuist te zijn. Het ras ‘Aprimira’ wordt uitgebreid besproken in de afdeling “pruimen” van deze website.

Overigens zijn door de wetenschappers R. Ahmad, D. Potter en S.M. Southwick vraagtekens geplaatst bij het hybride-karakter van 6 door hen onderzochte Pluot ® rassen. Dit blijkt uit een in 2004 gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek, waarbij aan de hand van DNA-onderzoek naar microsatelliet-markers (SSR – Simple Sequence Repeats) bleek dat in géén van de 6 onderzochte Pluot ® rassen specifieke markers van abrikoos aanwezig waren. De Pluot ® rassen werden in dat onderzoek geclassificeerd als Japanse pruimen.

Kenmerken en teelt

Doordat de Pluot ® voor het merendeel van het erfelijke materiaal bestaat uit Japanse pruim, lijken de boom en de vruchten meer op Japanse pruimen dan op abrikozen.

Diverse kenmerken heeft de Pluot ® dan ook met de Japanse pruim gemeen, waaronder ook het zeer vroege bloeitijdstip, waardoor er onder Nederlandse omstandigheden een grote kans bestaat op schade door nachtvorst. De meeste Pluot-rassen moeten voor een goede vruchtzetting worden bestoven door een gelijk bloeiende Japanse pruim of door een ander Pluot-ras. Net als bij de Japanse pruimen zijn de bloesems niet erg aantrekkelijk voor bijen en hommels.

De vruchten van de Pluot ® hebben, net als van de Japanse pruim, een gladde schil. Ook bij de Pluot ® komen rassen voor met gekleurd vruchtvlees, net zoals dat bij sommige Japanse pruimenrassen het geval is.

Ten opzichte van de Japanse pruim staan de vruchten van de Pluot ® bekend om het hoge suikergehalte en de complexe, intense smaak: Japanse pruimen hebben gewoonlijk een suikergehalte van 12 à 17% Brix, terwijl Pluots ® in het rijpe stadium een suikergehalte halen van gewoonlijk 16 tot 18% Brix (en voor sommige nieuwere Pluot ® rassen wel tot 25% Brix of meer). In de Verenigde Staten, waar voornamelijk Japanse pruimen en weinig Europese cultuurpruimen worden geteeld, is men dan ook zeer enthousiast over de smaakkenmerken van de Pluot ®.

In FruitLent vinden we de lyrisch enthousiaste Amerikaanse reactie over de kwaliteit van de Pluots ® enigszins overdreven. De Amerikaanse reactie is wel verklaarbaar, omdat zij de Pluots ® vergelijken met de Japanse pruimen die daar voornamelijk worden geteeld. Als we de Pluots ® echter vergelijken met de Europese cultuurpruimen die we hier normaliter telen, dan moeten we (helaas) vaststellen dat de Pluots ® niet zo bijzonder zijn als op basis van de Amerikaanse reactie verwacht mocht worden. Bij goede Europese cultuurpruimen zijn suikergehaltes boven de 20% Brix helemaal niet uitzonderlijk.

 

Commerciële aspecten

De Pluot ® is in Californië begonnen met zijn opmars. Bij veel nieuwe boomgaarden in Californië wordt niet meer gekozen voor het aanplanten van Japanse pruimen, maar voor het aanplanten van Pluots ®. Ook in Zuid-Europa en in Australië worden her en der Pluots ® aangeplant. Inmiddels verschijnen de vruchten ook af en toe in de Nederlandse winkelschappen. Het zal derhalve een kwestie van tijd zijn voordat Pluots ® langzamerhand een zeker marktaandeel van de Japanse pruimen zullen overnemen.

Omdat de vruchten veel op Japanse pruimen lijken, zal het voor veel consumenten niet meteen duidelijk zijn dat het in werkelijkheid gaat om een interspecifieke soort, tenzij dit in de winkelschap duidelijk staat aangegeven. In de Verenigde Staten is gebleken dat niet alle supermarkten de Pluot ® rassen consequent onder deze naam aanbieden. Soms worden ze gewoon als “pruimen” aangeboden, soms als “Plumcots” en soms onder foutief gespelde namen die verbasterd zijn van het woord Pluot ®.

In Nederland is de teelt van Pluot ® vrijwel onbekend. Plantmateriaal is in Nederland moeilijk verkrijgbaar. In de teelt zal door het zeer vroege bloeitijdstip hetzelfde probleem als bij Japanse pruimen en abrikozen worden ondervonden met betrekking tot het verhoogde risico op nachtvorstschade.

Omschrijving collectie FruitLent

Met de volgende drie Pluot-rassen is in FruitLent ervaring opgedaan: