Japanse pruimen

Naamgeving en herkomst

De Japanse pruim behoort tot de soort Prunus salicina (synoniem: Prunus triflora) en moet daarom niet worden verward met de Europese cultuurpruim die de wetenschappelijke naam Prunus domestica draagt. De Japanse pruim wordt ook wel Chinese pruim of Aziatische pruim genoemd.

In tegenstelling tot de Europese cultuurpruim is de herkomst van de Japanse pruim wel bekend; deze komt namelijk van origine uit China. De meest gangbare naam “Japanse pruim” is dus eigenlijk niet helemaal correct; de naam “Chinese pruim” zit immers dichter bij de waarheid. De naam is ontstaan omdat de soort via China in Japan terecht kwam en van daaruit is verspreid naar andere gebieden.

Er is nog een belangrijk verschil met de Europese cultuurpruim: de Japanse pruim is gewoonlijk diploid en heeft dus slechts twee setjes chromosomen (2n = 2x = 16), tegen zes setjes chromosomen bij de Europese cultuurpruim (2n = 6x = 48).

Kenmerken en teelt

De Japanse pruim groeit net als de Europese cultuurpruim aan een bladverliezende boom. Ten opzichte van de Europese cultuurpruim zijn de bladeren over het algemeen iets smaller. De bladeren blijven in de herfst langer aan de boom hangen: als de bomen van de Europese cultuurpruim al bijna kaal zijn, zitten de bomen van de Japanse pruim nog vol met bladeren. De bomen groeien gemiddeld genomen krachtiger dan die van de meeste Europese cultuurpruimenrassen. De Japanse pruimenbomen geven een overvloed aan bloesems die meestal iets kleiner zijn en aan een dunner steeltje zitten ten opzichte van de Europese cultuurpruim. De meeste Japanse pruimenrassen zijn niet zelfbestuivend en moeten bestoven worden door een ander geschikt Japanse pruimenras (dus geen Europese cultuurpruim). Net als bij zoete kersen worden de bestuivingsmogelijkheden bij Japanse pruimen genetisch bepaald door het systeem van zogenaamde gametofytische zelfincompatibiliteit (GZI). Hoe dit bij zoete kersen werkt kunt u hieronder lezen.
 Lees hier verder over de wetenschappelijke achtergronden over de bestuiving van zoete kersen.

Een ander belangrijk verschil met de Europese cultuurpruim is dat de Japanse pruim al zeer vroeg in het seizoen bloeit en dat de bloesems niet erg aantrekkelijk zijn voor bijen en hommels. In sommige jaren bloeien de bomen zelfs nog iets vroeger dan abrikozen. Met dit vroege bloeitijdstip is meteen de verklaring gegeven waarom Japanse pruimen in Nederland niet commerciëel worden geteeld. De kans op misoogsten vanwege beschadiging door nachtvorst is immers te groot.

De vruchten van de Japanse pruim zijn oorspronkelijk voornamelijk hartvormig, met een spits toelopend uiteinde; het zogenaamde “neusje”. Door kruisingen en selectie hebben de meeste moderne rassen inmiddels echter een ronde (of zelfs wat ovale) vorm.

De vruchten zijn over het algemeen groter dan van de Europese cultuurpruimen. Daar komt bij dat de vruchten van de Japanse pruim een bijzonder gunstige steen-vlees verhouding hebben. De steen is derhalve klein ten opzichte van het omliggende vruchtvlees.

Het vruchtvlees is qua textuur veel steviger dan van Europese cultuurpruimen. Sommige Japanse pruimenrassen hebben rood, roze of oranje-achtig gekleurd vruchtvlees. Dit kenmerk komt bij Europese cultuurpruimen niet voor, alle Europese cultuurpruimen hebben namelijk groen tot geel gekleurd vruchtvlees. Weliswaar kan het vruchtvlees van sommige donker gekleurde Europese cultuurpruimen in het volledig rijpe stadium ook wel naar rood verkleuren, doch dit is anders dan bij de roodvlezige Japanse pruimen die dit kenmerk in het onrijpe stadium al hebben.
Gemiddeld genomen is een Japanse pruim wat minder smakelijk dan een Europese cultuurpruim. Binnen beide botanische soorten komt echter veel variatie voor in smaakkenmerken, waardoor dit uitdrukkelijk een gemiddelde is en derhalve niet geldt voor alle rassen binnen beide soorten.

Commerciële aspecten

Naast China wordt de Japanse pruim ook veel geteeld in Korea, Japan, de Verenigde Staten, Australië en Zuid-Europa.

Weliswaar groeit de Japanse pruimenboom ook goed in koelere streken, zoals in Nederland, doch door de zeer vroege bloei worden de bloesems daar doorgaans vernietigd door de nachtvorst. Daardoor worden Japanse pruimen in Nederland niet commercieel geteeld. In Nederland werden in het verleden wel Japanse pruimen onder glas geteeld. Voor deze teelt onder glas was met name het ras ‘Golden Japan’ bekend. Omdat deze teelt qua kostprijs niet kan concurreren met de geïmporteerde Japanse pruimen, is deze teelt nagenoeg verdwenen.

In gebieden waar geen misoogsten optreden door nachtvorst, geven Japanse pruimen een aanzienlijk hogere opbrengst per hectare dan Europese cultuurpruimen.

Omdat het vruchtvlees (zoals hierboven reeds is aangegeven) nogal stevig is, zijn de vruchten goed houdbaar en geschikt voor transport over grotere afstanden, zeker indien ze niet geheel rijp worden geoogst. Daardoor worden Japanse pruimen zeer regelmatig in de Nederlandse winkelschappen te koop aangeboden. De meeste pruimen die buiten het reguliere pruimenseizoen worden aangeboden betreffen in feite Japanse pruimen. Doordat deze vaak te vroeg zijn geplukt, laat de kwaliteit van deze Japanse pruimen nogal eens te wensen over. Bovendien hebben veredelaars in het verleden bij de ontwikkeling van nieuwe rassen vooral gelet op de teelteigenschappen, het uiterlijk en de houdbaarheid van de vruchten, en zijn de smaakkenmerken van nieuwe rassen daarmee naar de achtergrond verdwenen. Inmiddels zien diverse partijen in de Amerikaanse steenfruitindustrie het belang van een goede smaak weer in.

In de winkel wordt gewoonlijk geen onderscheid gemaakt tussen de vruchten van de gewone pruim (Europese cultuurpruim) en de Japanse pruim, waardoor het voor de gemiddelde consument niet duidelijk zal zijn dat twee geheel verschillende botanische soorten beiden onder de naam “pruim” worden verkocht.

Omschrijving collectie FruitLent

In FruitLent is één Japanse pruimenboom aanwezig geweest in laagstam-vorm, welke samen met andere fruitgewassen was geplant in een plantverband van 5,00 x 3,70 meter. De boom was voorzien van druppelbevloeiing met een capaciteit van 4 liter per uur. De Japanse pruimenboom was in FruitLent mede geplant met het oogmerk om als bestuiver te dienen voor de aanwezige Pluots ®. Sinds het voorjaar van 2012 zijn echter geen Japanse pruimen meer in FruitLent aanwezig. Er zijn nog wel Pluots ® in FruitLent aanwezig.

Met de volgende Japanse pruimenrassen is ervaring opgedaan: